Penmail – gratis digitaal kwartaalblad
PENMAIL – Informatie over kinder- en jeugdhandschrift
Uitgave: Werkgroep Kinderhandschrift
Redactie: Dick Schermer (dick.schermer@upcmail.nl)
Doel en doelgroep
Met deze Penmail willen we mensen met belangstelling voor het handschrift van kinderen en jeugdigen regelmatig informeren. We vermoeden dat er bij meerdere groepen behoefte bestaat aan regelmatige informatie op dit gebied: Schrijfpedagogische Hulpverlening (SPH), Vereniging van Leraren Schoonschrijven en Machineschrijven (VLSM), Nederlandse Orde van Grafologen (NOG), Landelijke Bond van Remedial Teachers (LBRT), Onderwijsadviesdiensten (schrijfspecialisten), schrijftherapeuten.
Afbakening
Penmail zal zich vooral richten op de volgende terreinen: Schrijfonderwijs, schrijfmethoden, schrijfmateriaal, schriftontwikkeling, schrijftests, verband tussen handschrift en persoonlijkheid, pedagogische grafologie. Informatie op het gebied van krabbels, tekeningen en kalligrafie vallen buiten onze doelstelling.
Abonneren op Penmail en downloaden
Abonneren kan door het Contactformulier in te vullen of mail te sturen naar Dick Schermer: dick.schermer@upcmail.nl
Alle Penmails zijn ook te downloaden bij DOWNLOADS.
De laatst bijgevoegde Penmail is van oktober 2025.
Bundels van Dick Schermer
Sinds december 2005 zet Dick Schermer zich in voor de ontsluiting van literatuur over kinderhandschrift en schrijven die moeilijk toegankelijk is voor het grote publiek. Deels omdat de bronnen zelf moeilijk toegankelijk zijn doordat ze vaak in kleine oplagen voor een gespecialiseerd publiek zijn verschenen, deels doordat ze vaak alleen maar in druk en niet digitaal zijn verschenen. Bijna altijd zijn het publicaties die in het Engelse of Duitse taalgebied zijn verschenen. Dick heeft vele hiervan vertaald en soms ook samengevat in het Nederlands. Het resultaat is een reeks bundels met steeds een aantal artikelen. In oktober 2025 zijn er 145 bundels verschenen.
Bundel aanschaffen?
Wie een bundel wil aanschaffen kan contact opnemen met Dick Schermer (dick.schermer@upcmail.nl).
De bundels kosten € 3,50 per stuk. De bundels worden digitaal geleverd verzonden.
In de Downloads onderaan is te vinden:
– Een overzicht van de inhoud van alle tot nu toe verschenen bundels met een opsomming van de daarin verschenen artikelen.
– Een trefwoordenoverzicht
– Een overzicht van auteurs waarvan werk is vertaald.
Inhoud laatst verschenen Bundels
Bundel 145
- Het plezier in schrijven, John R. Lovett, 2014 (2 p.)
- Wat je handschrift over je zegt, volgens een expert, Emma Clarke, 2025 (4 p.)
- De toekomst van beoordeling omarmen – handschrift, technologie en de echte wereld, e-Assessment Association, 2025 (2 p.)
- Waarom we verdoemd zijn als het handschrift verdwijnt, Stephen B.R.E. Brown, 2015 (2 p.)
- De kunst van schrijven met de hand, Ridge Genealogy, 2021 (2 p.)
- Handschriftproblemen: Introductie van een instrument, Hadavandkhani Fatemeh c,s., 2008 (2 p.)
- 10 Tips voor leren schrijven met digitale hulpmiddelen – hoe ouders en leerkrachten kinderen gericht kunnen ondersteunen, Schreibmotorik Institut, August 2025 (3 p.)
- Schrijven begint in het lichaam – niet op het papier, Sonja Lambracht & Stephanie Heissmann, 2025 (1 p.)
- Waarom is handschrift onmisbaar? Google/ChatGPT, 15 Augustus 2025 (2 p.)
- De neurowetenschap achter schrijven: Handschrift versus typen – wie wint de strijd? Giuseppe Marano, c.s., 2025 (5 p.)
- Het einde van handschrift, Angela Watercutter, 2025 (3 p)
- Groep 3 verslag voor de leerkracht: overgang naar groep 4, A. Schoemaker, 2025 (2 p.)
- Waarom met de hand schrijven beter is voor het geheugen en het leren, Charlotte Hu, 2024 (3 p.)
- Als je nog aantekeningen maakt met pen en papier, zegt de psychologie dat je deze 7 verschillende kwaliteiten hebt, Lachlan Brown, 2025 (3 p.)
- Schrijven met de hand: Terug naar de toekomst, Holly Britton, 2023 (2 p.)
- Belangrijke componenten van het handschrift, Collen Beck, The OT Toolbox, 2023 (5 p.)
- Ideeën voor schrijven en noteren, Whittington Health NHS Trust, 2025 (7 p.)
- Waarom schrijven met de hand belangrijk blijft in een digitale wereld, Correctbook, 2025 (2 p.)
- Nieuw onderzoek: schrijfonderwijs in de basisschool, TypeTogether, 2022 (7 p.)
Momenteel is er ook informatie beschikbaar (zie downloads) over de volgende onderwerpen:
– Atlas en beschrijving van puberteitskenmerken Een beschrijving van een aantal kenmerken die veel voorkomen in het handschrift van (pre)pubers en adolescenten.
– De Big 5 Een model dat internationaal steeds meer geaccepteerd is als het toonaangevende instrument voor het in kaart brengen van (persoons)eigenschappen.