Penmail – gratis digitaal kwartaalblad
PENMAIL – Informatie over kinder- en jeugdhandschrift
Uitgave: Werkgroep Kinderhandschrift
Redactie: Dick Schermer (dick.schermer@upcmail.nl)
Doel en doelgroep
Met deze Penmail willen we mensen met belangstelling voor het handschrift van kinderen en jeugdigen regelmatig informeren. We vermoeden dat er bij meerdere groepen behoefte bestaat aan regelmatige informatie op dit gebied: Schrijfpedagogische Hulpverlening (SPH), Vereniging van Leraren Schoonschrijven en Machineschrijven (VLSM), Nederlandse Orde van Grafologen (NOG), Landelijke Bond van Remedial Teachers (LBRT), Onderwijsadviesdiensten (schrijfspecialisten), schrijftherapeuten.
Afbakening
Penmail zal zich vooral richten op de volgende terreinen: Schrijfonderwijs, schrijfmethoden, schrijfmateriaal, schriftontwikkeling, schrijftests, verband tussen handschrift en persoonlijkheid, pedagogische grafologie. Informatie op het gebied van krabbels, tekeningen en kalligrafie vallen buiten onze doelstelling.
Abonneren op Penmail en downloaden
Abonneren kan door het Contactformulier in te vullen of mail te sturen naar Dick Schermer: dick.schermer@upcmail.nl
Alle Penmails zijn ook te downloaden bij DOWNLOADS.
De laatst bijgevoegde Penmail is van oktober 2025.
Bundels van Dick Schermer
Sinds december 2005 zet Dick Schermer zich in voor de ontsluiting van literatuur over kinderhandschrift en schrijven die moeilijk toegankelijk is voor het grote publiek. Deels omdat de bronnen zelf moeilijk toegankelijk zijn doordat ze vaak in kleine oplagen voor een gespecialiseerd publiek zijn verschenen, deels doordat ze vaak alleen maar in druk en niet digitaal zijn verschenen. Bijna altijd zijn het publicaties die in het Engelse of Duitse taalgebied zijn verschenen. Dick heeft vele hiervan vertaald en soms ook samengevat in het Nederlands. Het resultaat is een reeks bundels met steeds een aantal artikelen. In november 2025 zijn er 146 bundels verschenen.
Bundel aanschaffen?
Wie een bundel wil aanschaffen kan contact opnemen met Dick Schermer (dick.schermer@upcmail.nl).
De bundels kosten € 3,50 per stuk. De bundels worden digitaal geleverd verzonden.
In de Downloads onderaan is te vinden:
– Een overzicht van de inhoud van alle tot nu toe verschenen bundels met een opsomming van de daarin verschenen artikelen.
– Een trefwoordenoverzicht
– Een overzicht van auteurs waarvan werk is vertaald.
Inhoud laatst verschenen Bundels
Bundel 146
- Een retrospectief onderzoek naar de schrijfvaardigheid van kleuters, Danielle Benter, Dawn Fields & Catherine Nichols, 2016 (3 p.)
- Als je nog steeds bedankjes met de hand schrijft in plaats van een sms te sturen, dan toon je volgens de psychologie deze 8 steeds zeldzamer wordende eigenschappen, Avery White, 2025 (3 p.)
- Moeten kinderen cursief leren schrijven? – Modelproject voor het leren schrijven in één fase gestart op scholen in Beieren, Schreibmotorik Institut, 2025 (2 p.)
- Waarom handschrift essentieel blijft voor schoolgaande kinderen, Early Start, 2024 (4 p.)
- Is de voorliefde voor handschrift nog steeds springlevend? Christina D’Agostino, 2021 (3 p.)
- Schrijftempo, Dick Schermer, 2025 (4 p.)
- Het grote debat: heeft handschrift nog steeds een functie in het hedendaagse onderwijs? Maria di Mario, 2024 (4 p.)
- De renaissance van het cursief schrijven: een herontdekte vaardigheid, Royal Examiner, 2024 (1 p.)
- Computer kan handschrift foutloos namaken, Kijk-redactie, 2016 (2 p.)
- Groep 3: de schrijfletter ‘k’, A. Schoemaker, oktober 2025 (3 p.)
- Met de hand schrijven helpt bij geletterdheid en leerontwikkeling van kinderen, PippaWysong, 2016 (2 p.)
- Moeten we het einde van het handschrift vieren of betreuren? Een prachtige kunstvorm, maar geen noodzakelijke, Mary McNaughton-Cassill, 2023 (3 p.)
- We zouden allemaal weer met de hand moeten gaan schrijven, Gladys Lai, 2025 (3 p.)
- De verloren kunst van het handschrift. Geen dag zonder streek, Marc Leprêtre, 2009 (2 p.)
- Het is een digitale wereld… Maar volgens de wetenschap is met de hand schrijven nog steeds belangrijk, Handwriting Solutions, 2024 (2 p.)
- Schrijfvaardigheid in het basisonderwijs: onderzoek naar het verband tussen cognitieve en motivationele variabelen, Sofia Magalhaes c.s., 2024 (2 p.)
- Handschriftontwikkeling voor kinderen: gids van een ergotherapeut, Helena Manicaros, 2025 (3 p.)
- Met de hand schrijven: hoe het geheugen en leervaardigheden stimuleert, ANU English Academy, z.j. (4 p.)
- Handschrift in het digitale tijdperk: Baanbrekend onderzoek toont aan dat tastbare schrijfvaardigheden essentieel zijn, Sarah Vaughan, 2024 (4 p.)
- De impact van handschrift- en typevaardigheid op het leren van letters en woorden bij kinderen: Implicaties voor de ontwikkeling van geletterdheid, Gorka Ibaibarriaga, c.s., 2025 (2 p.)
- Generatie Z maakt een einde aan deze 5500 jaar oude vaardigheid en dit eeuwenoude erfgoed zou wel eens kunnen verdwijnen, The Economic Times News, 2025 (2 p.)
- Waarom hebben kinderen minder plezier in schrijven? Sue Smits, 2024 (3 p.)
Momenteel is er ook informatie beschikbaar (zie downloads) over de volgende onderwerpen:
– Atlas en beschrijving van puberteitskenmerken Een beschrijving van een aantal kenmerken die veel voorkomen in het handschrift van (pre)pubers en adolescenten.
– De Big 5 Een model dat internationaal steeds meer geaccepteerd is als het toonaangevende instrument voor het in kaart brengen van (persoons)eigenschappen.